به گزارش روابط عمومی پویش ملی در بهشت؛ مجموعه پژوهش های قرآنی با عنوان شناسنامه پارسایان با قلم دکتر فرهاد ترابی، دکترای علوم و قرآن و حدیث و معاون نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه های استان البرز منتشر شد.

قسمت هجدهم: نقد درون متنی

در این بخش، سخن در این است که قرآن کریم، خود را چگونه بازشناسی می کند.

در دسته ای از آیه ها، قرآن افزون بر درون مایه، ساختار زبان و عربی بودن واژگان اش را فرو فرستاده از سوی خداوند می داند، به گونه ای که از پیامبر(ص) می خواهد، آنچه که به او وحی شده است، قرائت کند: «فَإِذا قَرَأْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ» (قیامه/۱۸)؛ پس چون آن را برخوانديم [همان‏گونه‏] خواندن آن را دنبال كن»

إِنَّا أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون‏(یوسف/۲) ما آن را قرآنى عربى نازل كرديم، باشد كه بينديشيد

«وَ كَذلِكَ أَنْزَلْناهُ حُكْماً عَرَبِيًّا»(رعد/۳۷)

«قُرْآناً عَرَبِيًّا غَيْرَ ذي عِوَجٍ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُون‏»(زمر/۲۸)؛ قرآنى عربى، بى ‏هيچ كژى؛ باشد كه آنان راه تقوا پويند.

«وَ هذا كِتابٌ مُصَدِّقٌ لِساناً عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذينَ ظَلَمُوا وَ بُشْرى‏ لِلْمُحْسِنينَ» (احقاف/۱۲)

«كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُون‏»(فصلت/۳

«وَ لَوْ جَعَلْناهُ قُرْآناً أَعْجَمِيًّا لَقالُوا لَوْ لا فُصِّلَتْ آياتُه‏»(فصلت/۴۴)

«وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّما يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسانُ الَّذي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَ هذا لِسانٌ عَرَبِيٌّ مُبينٌ» (نحل/۱۰۳)

«و ما مى‏ دانيم كه آنان مى ‏گويند: [این قرآن]جز اين نيست كه بشرى به او مى ‏آموزد.» [نه چنين نيست، زيرا] زبان كسى كه [اين‏] نسبت را به او مى‏ دهند، غير عربى است و اين [قرآن‏] به زبان عربى روشن است».

این آیات، به روشنی و بسندگی، بدان سان که می سزد، نشان دهنده آن است که قرآن، درون و برون اش، و تک تک واژگان، و ریخت و بافت ساختمان زبانی و ادبی اش، همگی از سوی خداوندگار فرود آمده است، و پیامبر(ص) هیچ نقشی در آفرینش وحی، نه درونْ مایه و نه برونْ ساختار آن نداشته است.

دسته ای دیگر از آیه ها، از سویی نشان می دهد که قرآن را خداوند فرو فرستاده است، از سوی دیگر، پیامبر(ص) کمترین نقشی در آفرینش و حتی، ویرایش وحی نداشته است:

«تَنْزيلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمينَ (43) وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاويلِ (44) لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْيَمينِ (45) ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتينَ» (حاقه/۴۳-۴۶)؛ قرآن فرودآمده ‏اى است از جانب پروردگار جهانيان؛ و اگر (اين پيامبر) بر ما برخى سخنان را مى ‏بست، دست راستش را مى‏ گرفتيم، سپس شاهرگش را مى‏ بريديم.

  این روی آورد [خطاب] فرخاش آمیز پروردگار، گواهی روشن و بسنده بر این است که قرآن، سراسر، پیامی آن سویه، مِن لدُن علیم حکیم است، و حتی، چکه ای از جوشش درونی پیامبر(ص) در آن نمی تواند باشد.

   «لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ (16)إِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ (17)فَإِذا قَرَأْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ (18)ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنا بَيانَهُ» (قیامه/۱۶-۱۹)؛  زبانت را [در هنگام وحى‏] زود به حركت درنياور تا در خواندن [قرآن‏] شتابزدگى به خرج دهى. در حقيقت، گردآوردن و خواندن آن بر [عهده‏] ماست. پس چون آن را برخوانديم [همان‏گونه‏] خواندن آن را دنبال كن.

  اگر واقعا، درون مایه وحی از خدا، و ساختار زبانی از پیامبر(ص) است، پس این همه هشدار به پیامبر(ص) در خصوص شتاب در قرائت آیات نورسیده، چیست؟ اگر رسول خدا(ص) با اختیار خود، آنچه از وحی می گرفت، و در پیاله زبان خود می ریخت، دیگر شتاب زدگی در تلاوت آن، چه معنا داشت؟

  دلایل دیگری نیز، در رد این فرضیه وجود دارد که به علت بخل زمان، به همین اندازه بسنده می کنیم.

ناگفته نماند که این نویسنده، پا را فراتر نهاده، و آیه های قرآن را ره آورد رؤیاهای رسولانه دانسته است که در ردّ این انگاره، کتاب ها و مقاله های سودمند فراوانی نگاشته شده است.